Tâm thiện và tâm ác

Con người có 2 tâm, con gọi là tâm thiện và tâm ác. Tâm thiện sẽ có khi sự thoả mãn đến với ta, tâm ác xuất hiện khi bất như ý đến với ta. Ngàu xưa chúng ta đi chùa với ông bà thường được bảo là ngoài cửa chùa  có 2 ông đứng sát vách tường 2 bên, biểu trưng cho 2 ông thần 2 bên vai giác, 1 ác, 1 thiện bên trái và phải trước khi vào chánh điện.  Chúng ta nhận ra một điều trên con đường Tu Tâm Dưỡng Tánh là: 

1. Khi đang vui, tâm ta thật thanh thản
2. Khi đang buồn, tâm ta như dòng sống cạn khô
3. Khi đang phát tâm từ, với người thương ta tràn đầy lòng bát ái
4. Khi đang bực mình, với mọi người ta rãi toàn ánh nắng chói chang

Vậy thực chất vui là có thiện tâm, sân là có ác tâm. Mức độ chỉ khác nhau là nhiều hay ít. Để điều phục tâm theo hướng thiện thì hầu như phải gặp nhiều điều như ý. Đấy là đối với tình trạng chung của mọi người. Nhưng đối với Phật Tử, Người Biết Tu thì phải khác nghĩa là:
- Khi gặp điều như ý tâm thiện, tâm vui, tâm an lạc trổi lên mạnh mẻ thì phải thúc đấy cái tâm lúc này lên cao nhất có thể và khi sắp vượt qua mức vui vẻ này hãy quán xét tương tự như: Gặp điều như ý ta lại vui thế này, lở như gặp điều bất như ý ta phải nghỉ tới điều này.
- Khi gặp điều Bất như ý thì tâm khó chịu, tâm bực bội, tâm sân si sẽ xuất hiện ngay, thì các Phật tử phải nhớ lại ngay là: Mình đang tu mà, đang muốn thoát khỏi sự buồn phiền thì không nên nỗi sân lên thế này, vì sự nỗi sân của ta không phải cho riêng ta mà đang cho người khác đó, ta đang gieo một sự buồn phiền cho người khác đó và ngay chính ta là điều chắc chắn.

Vậy gặp Thiện Cảnh ta vui là chuyện thường tình, khi gặp Nghịch Cảnh thì để đè nén tâm sân lúc này KHÔNG CÓ THÓI QUEN TU TÂM thì chẳng thể nào đè nén nó ngay lúc đó (dù là đè nó xuống còn khoảng 30% sân hận) cho nên Trí Từ luôn khuyên mọi người phải TẬP THÓI QUEN tiếp cận điều thiện lành, để từ đó khi gặp phải nghịch cảnh ta cũng phần nào hạn chế tạo nghiệp. 

Khi gặp nghịch cảnh phải nhớ đó chẳng qua chỉ là thử thách mà thôi, thử xem coi thời gian qua ta đi khuyên mọi người tu tập còn bản thân ta đã tu được gì rồi. Đó chính là một trong những lý do mà ta gặp nghịch cảnh.